De strijd om het LEGO poppetje

Merken komen in vele gedaantes voor. Niet alleen namen en logo’s zijn merken, maar ook vormen kunnen een merk zijn. Een van de meest bekende vormmerken is waarschijnlijk het flesje van Coca Cola. Echter de wet stelt wel grenzen. Niet iedere vorm van een product is altijd als merk te claimen. Voor vormmerken gelden nog een aantal speciale regels om overlap met het octrooirecht, merkenrecht en modellenrecht te voorkomen. In de Benelux praktijk lijkt het vormmerk bijna meer een theoretische optie dan een werkelijk goed alternatief om IE rechten te claimen. Soms lijkt het erop dat er licht gloort aan de horizon. Zo kwam het Gerecht dit jaar tot de conclusie dat het vormmerk voor de poppetjes van LEGO in stand moest blijven. Zijn dit de eerste tekenen van een nieuw beleid? (Dit artikel is tevens verschenen in de weekendbijlage van de HDC kranten.)

Sinds 1947 maakt LEGO de bekende plastic speelgoedbouwstenen. Om een monopolie te krijgen op de productie hiervan is in het verleden een octrooi aangevraagd. Een octrooi is echter tijdelijk. Toen dit dreigde af te lopen, probeerde het bedrijf via het merkenrecht alsnog een claim hierop te leggen. Consumenten herkennen aan de vorm van de steentjes dat die van LEGO zijn. Echter dat is niet altijd voldoende om een vorm als merk geregistreerd te krijgen. Voor vormen gelden namelijk nog een aantal speciale uitzonderingsregels.

Een concurrent maakte bezwaar tegen de poging van LEGO om de blokjes als vormmerk te registreren. In 2010 moest het Europese Hof zich hierover uitspreken en die oordeelde negatief voor LEGO. Eén belangrijke reden om een vorm als merk te weigeren is, als die vorm uitsluitend een technisch effect tot gevolg heeft. Dat is hier het geval. Juist daarom had het bedrijf in het verleden een octrooi hierop gekregen. Gevolg: einde claim op de speelgoedblokjes.

LEGO heeft meer ijzers in het vuur om haar marktpositie te verdedigen. Kinderen spelen namelijk niet alleen met LEGO bouwsteentjes maar ook met een heel scala aan LEGO poppetjes. Toen de LEGO family in 1974 werd gelanceerd, waren de poppetjes totaal afwijkend van wat er toen in de markt was en zeer herkenbaar. LEGO kreeg daarom in 2000 merkbescherming voor die specifieke vorm van haar poppetjes.

Best-Lock (een concurrent van LEGO) besluit in 2012 de merkrechten op die poppetjes aan te vallen. Mocht dit slagen, dan kan het bedrijf vergelijkbare poppetjes op de markt brengen. Best-Lock start een juridische procedure en stelt o.a. dat de vorm van het poppetje een technisch effect heeft. Het Europese Gerecht is het daar niet mee eens. De vorm van de LEGO poppetjes wordt gekenmerkt door een menselijke uitstraling. Kenmerkend zijn het hoofd, de romp, de armen en de benen. Via deze onderdelen kunnen LEGO poppetjes niet aan elkaar of aan stenen worden gekoppeld. De vormgeving van deze lichaamsdelen en het kunnen bewegen van de armen etc. is niet technisch noodzakelijk. Het is zo vormgegeven om ervoor te zorgen dat het poppetje op een mens lijkt en om ermee te kunnen spelen.

Hoe zit het dan met de specifieke vorm van de handen, de punt op het hoofd en de holtes onder de voeten? Het Gerecht vindt die niet relevant. De essentiële delen van het poppetje zijn namelijk de vorm van het hoofd, de romp, de armen en de benen. Gevolg; de merkenclaim van LEGO op de vorm van de poppetjes blijft geldig.

Kan de vlag bij het MKB nu uit om de vorm van producten als merk te claimen? Nee (helaas) niet. Deze zaak lijkt meer een uitzondering op de regel. De laatste jaren weigeren de autoriteiten steeds vaker merkenclaims op een vorm. Zo haalde recent de vorm van de KitKat-reep het ook niet. Gevolg: wil je als bedrijf de vormgeving van producten beschermen, claim die rechten dan via het modellenrecht of anders via het auteursrecht.

merkregistratie



De laatste artikelen
Prada patroon – basaal en alledaags
The Bulldog eist terecht schade van Red Bull
Merkregistratie parfums Escobar in strijd met goede zeden
Abcor team opnieuw in de World Trademark Review 1000
Jan Smit – standaard hoofd?
Onze klanten
Volg Abcor
merkenbureau abcor op facebookmerkenbureau abcor op twitter merkenbureau abcor op linked in merkenbureau abcor op google plus
eiser
gedaagde
eiser
gedaagde

IP Kennisquiz over modellenrechten

Eiser verkoopt online haar kinderfietsen. Om haar rechten te beschermen heeft het bedrijf het design van deze fietsen vastgelegd als Uniemodel. Via een meervoudig model registreert het bedrijf in een keer 10 nieuwe uitvoeringen van haar kinderfietsen als Uniemodel. Als Gedaagde met een vergelijkbare fiets komt, volgt er een procedure. Eiser stelt onder andere inbreuk op haar modelrechten. Gedaagde stelt dat dit niet zo is. Een model moet nieuw zijn en eigen karakter hebben. Gedaagde stelt dat het model niet nieuw is omdat er diverse fietsen al stukjes te vinden zijn van dit model. Eigenlijk zijn de fietsen van gedaagde een combinatie hiervan, dus om die reden hebben de fietsen geen eigen karakter. De modellen zijn volgens gedaagde dan ook nietig. Mochten de modellen van eiser geldig zijn, dan wijkt zijn fiets voldoende af. Gedaagde stelt namelijk dat eiser in het meervoudige model bescherming heeft gevraagd voor min of meer gelijkende modellen. Blijkbaar vindt eiser dat deze modellen van elkaar afwijken om een andere algemene indruk te wekken. De fietsen van gedaagde wijken net zoveel af, dus wekken dan ook een andere algemene indruk (het zogenaamde tangwerking argument). Wie heeft er gelijk, zijn de fietsen van eiser een geldig model ondanks dat het bestaat uit al bekende aspecten uit allerlei fietsen en/of wijkt het model van gedaagde voldoende af en kan gedaagde een beroep doen op de tangwerking in verban met het meervoudig model?